Waar en of je je thuis voelt, verschilt per persoon. Het is gek genoeg niet helemaal tastbaar, maar wel voelbaar. Het gaat om de energie van de plek. Het is dus een hele grote uitdaging om iedereen zich thuis te laten voelen op de plekken waar we vaak en met meer mensen komen. Lot Frijling is conceptontwikkelaar voor dat soort locaties. Denk aan scholen, stadspleinen, concertgebouwen, ziekenhuizen en kantoorgebouwen. Lot merkt in haar werk elke keer opnieuw dat als we locaties vanuit liefde ontwikkelen niet alleen iedereen zich thuis voelt, maar we ook zowel economisch, maatschappelijk als ecologisch rendement realiseren. Lot deelde tijdens het laatste Boutique Event haar ervaringen met en kijk op meer liefde in locatieontwikkeling, die ze ook heeft gevangen in haar boek “Verliefd, Verloofd, Gebouwd”. De belangrijkste les? Wat je erin stopt komt eruit. Of om in Lot haar woorden te spreken: Hartje Hartje = Euro Euro.
Hoe is je boek tot stand gekomen?
Ik was 4,5 jaar geleden op de Provada, de vastgoedbeurs van NL. Ik liep er met twee collega’s en ik weet nog precies de plek op de beurs waar ik dacht “Wacht even; Er wordt hier veel gesproken over vierkante meters, bouwtechnieken, materialen en euro’s, maar wie heeft het over de mensen die uiteindelijk gebruik gaan maken van het gebouw, het gebied, de locatie? Wat zijn hun behoeftes? Waar dromen ze over? Hoe voelen ze zich thuis? Ik zei tegen mijn collega’s: “Dit kan toch niet? Uiteindelijk zijn we met elkaar verantwoordelijk voor gebouwen en gebieden die 50, 100, 500 jaar blijven bestaan en waar mensen in wonen, werken, ontspannen, opladen en ontmoeten. We hebben een enorme verantwoordelijkheid voor hoe de inrichting van ons land er uit gaat zien. Hoe kan het dan dat de focus ligt op de ‘harde’ kanten zoals geld en techniek en minder op de ‘zachte’ kanten zoals de identiteit van een plek of de emoties die het oproept bij eenieder. Ik maak me zorgen over die homogene benadering. Ik mis de diepgang.” Ik had het gevoel dat ik iets moest doen. Toen ontstond het idee voor het boek.
Ik geloof echt in de liefde voor mensen. Ze gaan nu allemaal om! Hartje Hartje = Euro Euro. Bingo: dat is dus de insteek.
Wat hoop je dat de lezer uit het boek haalt?
Het allerbelangrijkste is:- De liefde die je erin stopt, krijg je uiteindelijk ook terug. Het team en vooral de intentie van het team zijn cruciaal. We weten allemaal dat je het voelt als je een restaurant binnenkomt en er hangt geen fijne sfeer. Dat betekent bijv ofwel dat er onderling gedoe is bij het personeel of dat een eigenaar erop uit is om met name geld te verdienen ten koste van zijn of haar gasten. Je ziet het terug in de details. Klopt het? Is het toilet goed verzorgd, is het personeel vriendelijk en is de laatste indruk onvergetelijk? Je voelt het als iets echt met liefde is ontwikkeld. Dat spreekt bijna niemand ooit uit. Het gebeurt niet heel vaak dat iemand ergens binnenkomt en zegt: “Nou dat is een liefdevolle tent!”. Wij inmiddels wel, maar dat is op heel veel plekken niet zo. We hebben vaak niet door wat voor impact dat heeft. Aandacht besteden aan locaties zodat mensen er kunnen floreren, zichzelf kunnen zijn, zich veilig voelen. Ervoor zorgen dat we echt vanuit de liefde van en voor mensen ontwikkelen. En dan niet alleen het bouwen, maar ook het onderhouden vanuit dat perspectief doen. Het gebeurt gelukkig steeds meer, maar het is geen universele way of working. Als dit boek een heel klein beetje kan bijdragen aan dat bewustzijn, dan ben ik heel blij. Dan maken we de wereld een stukje mooier.
Daarnaast is het belangrijk dat de lezer weet dat conceptontwikkeling heel gestructureerd is. Je gebruikt je linker én je rechterhersenhelft. Het wordt vaak onnodig moeilijk gemaakt met allerlei containerbegrippen. Mensen blijven hangen in moeilijke visies, woorden en intenties. De crux ligt in het simpel en concreet maken. Het boek is daarom ook heel gestructureerd en biedt overzichtelijke en concrete stappen hoe je menselijkheid en creativiteit borgt in een proces. Creativiteit is niet alleen maar: “Ik heb ook een leuk ideetje”. Conceptontwikkeling is een vak. Dat ben ik, door het schrijven van het boek, ook meer en meer gaan inzien.
En wat nog meer?
Als je een plek wilt maken waar iedereen zich thuis voelt en waar dus de energie van velen in zit, dan zul je ook velen moeten betrekken. Je werkt met alle stakeholders. Voor grotere projecten is dat hard werken door veel verschillende groepen met verschillende belangen. De ene groep praat een heel andere taal dan de andere. Ze verstaan/begrijpen elkaar lang niet altijd. Je hebt dan ook te maken met weerstand. Zeker bij grote groepen betrokkenen is er is altijd “gedoe”. Het leuke is dan dat je met een overkoepelend concept iets in beweging krijgt, omdat het verbindt als het goed is ontwikkeld. Het boek geeft inzicht in en concrete stappen en tools voor hoe je denkt en handelt vanuit die filosofie.
Wat is daarin leerzaam voor je geweest?
Ik heb ooit een basis fout gemaakt toen ik nog voor Schiphol werkte. Ik had een idee: we gaan een Boerenmarkt doen! Gaaf als je aankomt op Schiphol, dat je meteen van die heerlijke verse dingen kunt kopen. Ik had de markt binnen op Plaza gezet. Big mistake. Want ten eerste: die marktkoopmannen en vrouwen vinden het vreselijk om binnen te staan. Ten tweede: Plaza is het gebied waar het station ook is. Het is de tocht zone van Schiphol. Mensen komen daar niet graag om prettig over de markt te lopen. Daar had ik niet bij nagedacht en ik had geen uitgebreid vooronderzoek gedaan. Dus ik ging goed op mijn snuit. Na 8 weken konden we hem weer opdoeken. Er stonden gelukkig andere concepten op mijn naam die goed waren, dus ik kon wat leien. Maar dit leerde mij ook dat ik niet goed doorgevraagd had aan de ondernemers en aan de mensen voor wie ik het deed om te ontdekken wat voor hen belangrijk is. Want als ik bij de ondernemers, die al op Schiphol stonden, goed had doorgevraagd, dan hadden ze me in 2 minuten kunnen vertellen: “Luister.. dit zit niet lekker voor mensen.. want het is hier zo koud”. Deze basis fout maakte ik 20 jaar geleden.
Stakeholder management is belangrijk, maar ook complex. Welke tips heb je?
Vroeger startten we altijd met panels. Maar al snel ontdekten we: Als je aan mensen in een groep gaat vragen wat ze echt belangrijk vinden, gaan ze sociaal wenselijke antwoorden geven. En ten tweede speelt de hele groepsdynamiek een veel belangrijkere rol dan het inhoudelijke. Dat schoot niet op. Ik kwam er zo niet achter wat de echte dromen waren van mensen. Dus starten we nu altijd met 1-op-1 interviews. Het kost heel veel tijd. Gemiddeld doen we er 50 tot 70 per project. Degenen die 1-op-1 bij je aan tafel zitten voelen zich gehoord. Én wat voor ons project net zo belangrijk is: we krijgen alle onderliggende informatie van mensen. We ontdekken waarom een project niet loopt en wat de echte belangen zijn. Bijv een directeur die aangeeft dat het nieuw te ontwikkelen concept eigenlijk een organisatie cultuurverandering in gang moet zetten. Deze gesprekken helemaal aan het begin en met persoonlijke aandacht doen maakt een project heel effectief. Wij beginnen met het verbinden van die belangen. We weten wie de formele en de informele leiders zijn. Dit nemen we allemaal mee in het concept dat we ontwikkelen en hoe we het aanvliegen. We beginnen de samensmelting al aan het begin door te starten met het individu.
Hoe ga je om met verwachtingsmanagement van alle stakeholders?
Je kunt verrassend vaak wel alles doen wat iedereen wil eigenlijk. Dat is de gekkigheid. In de eerste terugkoppeling komen we al met ontwerp ideeën. Ik zorg er wel voor dat er van iedereen die we geïnterviewd hebben iets in zit. Niet om iedereen te pleasen, maar omdat ik het belangrijk vind om goede ideeën mee te nemen en omdat het vaak ook wel in het grid past. Als je een concept hebt dat dusdanig kloppend is bij de organisatie, bij de locatie en bij de trends/behoeftes, dan kloppen de ideeën van de stakeholders vaak zowel bij de grote ambitie van het concept als de praktische uitwerking. Er zitten altijd een paar mensen tussen die nog wat weerstand hebben, maar uiteindelijk gaat iedereen wel mee, als ze zien dat er een geheel in zit en zichzelf er in terug zien. Mijn uitgangspunt is dat in alles waarde zit. Het gaat erom hoe voeg je dat samen ipv dat het één het andere uit moet sluiten. En in mijn ervaring komt altijd alles samen. Als het er niet in kan, dan is het vaak omdat diegene al exit is en niet in sync met het geheel. Het heeft in de basis te maken met vertrouwen in het begin van de relatie.
En wat ik zo leuk vindt aan de achterkant is dat een locatie vaak een fysieke vertaling is van ambities van bedrijven. De locatie wordt ingezet om organisatie verandering teweeg te brengen.
Dit vraagt veel van je klant. Hoe krijg je dat voor elkaar?
Ik doe gewoon (Lot lacht). Het zit hem erin of mensen voelen dat mijn team en ik hen echt willen helpen. Als ik ten diepste geloof dat dit werkt, dan hebben de klanten vertrouwen en durven ze in het proces te investeren. Dit is het en als je het niet wilt…., dan niet.
Toen ik mijn bedrijf net gestart was had ik mijn eerste opdracht voor een grote vastgoedontwikkelaar. Ik voelde dat er allerlei spanningen waren bij de directie en in organisatie. Dat speelde op in de concept creatie sessie. Het ging niet meer over de inhoud en wat men wilde bereiken voor de bezoeker maar over wie in het team gelijk had en gelijk kreeg. Ik heb me niet uitgesproken. Toen het klaar was heb ik buiten een potje staan janken. Toen dacht ik: dit ga ik niet meer doen. Ik wil trouw blijven aan de mensen voor wie je uiteindelijk de locaties ontwikkelt, de bezoekers, de gasten, de bewoners. Daar doe ik het voor.
Ik vind het nu makkelijker om de onderstroom bespreekbaar te maken omdat ik zelf ook zekerder ben geworden. Ik denk niet meer: straks word ik ontslagen. Als ik niet deel wat ik ervaar en nodig heb, kan ik niet meer mezelf zijn. Als ik mijn leven leuk wil houden en mijn opdrachten goed wil doen, dan moet ik het niet op halve kracht doen.
Ook hier krijg ik nu terug wat ik erin stop. De mensen met wie ik samenwerk zijn mensen geworden die dicht bij me staan. Dat maakt ook dat ik waar kan maken wat ik beloof. Ik word vervolgens weer gesterkt door het feit dat de projecten die we vanuit Yellow doen heel goed aanslaan. Er zitten niet veel Boerenmarkten meer tussen. Dus dat is ook fijn voor mijn zelfvertrouwen.
Op welk concept ben je het meest trots?
Op mijn allereerste concept op Schiphol: Cafe Chocolat. Ik werkte eerst bij Heineken en ik wilde graag op Schiphol werken. Ik heb een open sollicitatie geschreven. Ik schreef: ik houd van eten en drinken, ik houd van mensen en van vernieuwing. Ik werd aangenomen en werd horeca ontwikkelaar. Wat me opviel is dat er met name kroegen en functionele kiosken op waren. Ik dacht: “Verdorie…. er is geen één concept op Schiphol dat echt vrouwelijk is. Terwijl 45% van de reizigers vrouwen is. Dit kan toch niet waar zijn? Dit moet anders”. Ik ben de stappen die nu in dit boek staan, gaan doen, zonder dat ik door had wat ik deed. Ik ben met heel veel mensen in gesprek gegaan. Ik heb locaties bezocht. Ik was er dag en nacht mee bezig. Ik weet het nog precies: Ik sliep bij mijn ouders en lag bij mijn moeder op bed. Het was al nacht en we konden allebei niet slapen. We waren nog wakker toen ik opeens zei: “Mam! Ik weet het! Het moet een Cafe Chocolat worden!”. Mijn moeder reageerde monter: ”Nou wat leuk Lot!”, haha. Toen heb ik het in gang gezet. Ik moest mijn collega’s mee krijgen. “Chocola? Dat heeft toch kleine product dominantie? Het is toch koffie of bier?” waren de eerste reacties. Ik zei: “Let maar op! Als er heel veel vrouwen op af komen, komen de mannen ook”. En zo zijn we het ontwikkeltraject begonnen. Het is het eerste concept waar ik me van A tot Z ongegeneerd mee heb mogen bemoeien, zonder te weten dat het een heel vak is. Het liep vanaf de opening als een trein. Ik ben er zo trots op dat dat gelukt is. Dat concept is symboliserend voor waar ik voor te staan had. Hij staat niet in het boek… maar dat komt omdat hij door het vergroten van het Securitygebied op Schiphol plaats moest maken ten behoeve van een beter proces voor de passagiers. Jammer voor Cafe Chocolat, maar begrijpbaar voor een verbetering in de luchthaven ervaring voor passagiers.
Wat heb je ontdekt door het maken van dit boek?
Ik liep tegen heel veel aan. Dit boek is een heel leerzaam proces geweest. Het lijkt heel simpel als het klaar is. Maar het belangrijkste waar ik tegenaan liep was de stem: “Wie denk jij wel dat je bent om dit te schrijven?”. Dat stemmetje is heel hardnekkig geweest… en is er soms nog steeds. Ik werk er bewust aan. Door het gewoon wel te doen, maar ook met behulp van de intervisie bij WDB en sparringsessies thuis met mijn man. Niet zozeer op inhoud, maar wel op de onvoorwaardelijke steun die daarin zat. Want ik was met name ‘s nachts aan het werk. #idealemoeder #idealeondernemer #idealevrouw. Ik dacht ik doe het wel in de tijd dat iedereen slaapt, want dan heeft niemand er last van. Dat zou ik niet aanraden haha. Dat stemmetje ging weg toen het boek fysiek tastbaar werd, ik van alle kanten de bevestiging kreeg en door de onvoorwaardelijke support van de mensen om me heen.
Door het aan te gaan heb ik geleerd dat ik heb te staan voor waar ik in geloof. Ik geloof echt in de liefde voor mensen. Ze gaan nu allemaal om! Hartje Hartje = Euro Euro. Bingo: dat is dus de insteek. Ik ben ook gewoon commercieel. Ik wil ook dat een project rendement oplevert, maar wel via een andere route. Rendement als in economisch, maar ook maatschappelijk en ecologisch rendement. Wat bieden we de samenleving? Dat we later tegen onze klein, klein, klein kinderen kunnen zeggen: kijk dit project heeft gezorgd voor meer sociale cohesie in een wijk. Dit heeft bijgedragen aan de gezondheid, aan de welzijnsindex, dit heeft bijgedragen aan het terugbrengen van onze natuur, het heeft bijgedragen aan onze planeet. Kortom, meer liefde is voelbaar.
Ben je geïnteresseerd in het boek van Lot? Via deze link bestel je het boek rechtstreeks bij haar. Lot doet al meerdere jaren intervisie bij de Women Development Boutique en komt nog regelmatig samen met haar groep. Wil je meer over ons leiderschapsprogramma weten kijk dan hier voor meer informatie of neem contact op met mij. Ik vertel je hier graag persoonlijk meer over.
